Obojętność emocjonalna, brak emocji – przyczyny, objawy, jak pokonać apatię

Czym jest obojętność emocjonalna. Co się kryje pod apatią i brakiem emocji? Czy to już depresja, a może coś innego? Poznaj przyczyny obojętności emocjonalnej i apatii, objawy i sposoby radzenia sobie z tym stanem. Obojętność, o której napiszę tutaj jest stanem, który po pewnym czasie zaczyna doskwierać osobie, która go doświadcza. W innych artykułach pisałam o przyczynach obojętności ze strony partnera oraz o różnych rodzajach obojętności.

Nic nie sprawia radości i przyjemności, wszystko jest takie samo. Nie ma też smutku, żalu. Właściwie nie ważne co się stanie. Marazm, obojętność na wszystko. Niby nic się złego nie dzieje, skoro nie ma rozpaczy, nic Cię nie dotyka. Ale życie jest takie nijakie, to jak jeść jedzenie bez smaku – ileż można.

Chłodny dystans czy nadmiar emocji?

Emocje są w naszym życiu niezwykle ważne. Pozwalają nam kierować swoimi działaniami, motywować się, wybierać osoby, z którymi chcemy się zadawać i odrzucać te, które wyrządzają nam krzywdę. Pozwalają nam też unikać zagrożeń. Sprawiają, że czegoś nam się chce lub nie chce. Pomagają dokonywać zmian. Wskazują na to, że coś jest dla nas ważne. Dodają życiu smaku i wyrazu. Każda emocja ma swoje ważne funkcje.

Czasem jednak bywa tak, że emocje zaczynają nas przerastać lub inni ludzie wyrażają ciągłą dezaprobatę wobec naszych przeżyć. Promują “stoicką postawę”, “pozytywność i luz”. Wtedy zaczynamy z emocjami żyć w niezgodzie. Nie potrafimy ich ogarnąć, nie wiemy jak się z nimi obchodzić lub czujemy presję społeczną i mamy wrażenie, że coś jest z nami nie tak z powodu emocji. Niestety w wielu środowiskach – rodzinach, szkołach, miejscach pracy, gdy ktoś doświadcza czegoś trudnego i ważnego, w czym potrzebuje wsparcia, nadal stosowane są rady i komentarze typu:

• Weź się w garść
• To nie jest takie ważne
• Nie becz
• Ogarnij się
• Myśl pozytywnie! Po co tyle emocji
• Ileż można źle się czuć
• Ciągle tylko coś potrzebujesz!
• Z Tobą to tak zawsze

Wpływ krytyki i przytłoczenia emocjami

Słysząc często takie zdania, w emocjonalnych dla siebie momentach, dostajemy krzywdzący przekaz, że “nie powinniśmy odczuwać emocji”. Nic więc dziwnego, że świadomie lub nie zaczynamy dążyć do wyeliminowania odczuwania ze swojego życia, tracąc przy tym ogromną ilość korzyści, które one nam przynoszą. I po pewnym czasie to nam się udaje. Problem w tym, że wymuszenie na sobie “zniknięcia emocji” tak naprawdę nie sprawi, że one realnie znikną. Zostaną jedynie zamknięte w naszej emocjonalnej piwnicy, gdzie dalej będą żyć swoim życiem i wpływać na nas. dodatkowo, aby “odzyskać” raz zablokowane emocje, trzeba się często nieźle napracować.

Dodatkowo takiej zmianie towarzyszy najczęściej strach przed emocjami, gdy uświadamiamy sobie, że zablokowaliśmy je dlatego, że nie potrafiliśmy sobie z nimi poradzić lub nie były akceptowane. Niestety zablokowane emocje (obojętność emocjonalna) powodują wiele negatywnych zmian w naszym życiu.

Do czego prowadzi obojętność emocjonalna?

Obojętność emocjonalna, choć zdaje się dawać obietnicę ulgi od przytłaczających emocji oraz ciągłej krytyki naszych emocji, ma sporo negatywnych konsekwencji:

• Brak odczuwania radości i przyjemności sprawia, że życie jest nudne i bez smaku
• Nie mamy na nic energii, brakuje nam motywacji
• Nie wiemy czego chcemy, na czym nam zależy, a zatem trudno jest podejmować decyzje i kierować swoim życiem – inni zaczynają decydować za nas – niekoniecznie w sposób dla nas korzystny
• Mamy trudności z budowaniem bliskich trwałych więzi, gdzie obszar uczuć jest bardzo istotny (więcej o obojętności emocjonalnej w związku)
• Emocje nie znikają, tyle, że nie mamy z nimi kontaktu – mogą znajdywać odbicie w różnych objawach fizycznych, np. bólach głowy, migrenach, bólach pleców, karku, problemach ze snem i odpoczynkiem, zaburzeniach układy trawiennego i oddechowego, itp. Więcej o tym zjawisku znajdziesz pod nazwą somatyzacja.
• Mamy trudności z wyrażaniem uczuć i potrzeb (bo przecież nie mamy do nich dostępu), w efekcie są one niezaspokojone. Czasem możemy próbować wyrażać potrzeby i uczucia, wyrażając tak naprawdę poglądy – na co inni ludzie reagują “emocjonalną alergią”.
• Czujemy się nierozumiani
• Mamy problemy w ochronie własnych granic, możemy mieć skłonność do nieświadomego stosowania agresji w kontakcie z innymi lub wysyłać sygnały odrzucenia, ignorowania lub wywyższania się w stronę innych. W efekcie nie mamy bliskich relacji.
• Czasami nie widzimy sensu i celu, nie chce nam się żyć.

Czy obojętność emocjonalna to depresja?

Depresja i obojętność emocjonalna nie są tym samym. Nie każda obojętność emocjonalna jest depresją, jednak może do niej prowadzić. Przedłużająca się apatia i brak emocji mogą sprawiać, że przestajemy widzieć sens i cel w życiu. Może odbierać energię i po pewnym czasie przeradzać się w depresję. To jednak nie musi nastąpić. Apatia jest jednym z objawów depresji, ale jeden objaw nie czyni choroby.

Obojętność emocjonalna – inne przyczyny

• Przewlekłe zmęczenie i stres
• Braki składników odżywczych i nieodpowiednie stężenie różnych hormonów w organizmie
• Niektóre choroby
• Brak ruchu, niedobory światła słonecznego (zwłaszcza w ciemnych porach roku)
• Realizacja “nie swoich celów” i spełnianie cudzych oczekiwań
• Doświadczanie przemocy i traum – zdarzeń intensywnie naruszających nasze granice i powodujących skrajnie silne emocje (rozpacz, bezradność i lęk), z którymi nie potrafimy sobie poradzić inaczej jak poprzez odcięcie i dysocjację
• Obojętna emocjonalnie rodzina pochodzenia w której nie mogliśmy się nauczyć pełnej gamy życia emocjonalnego
• Czasem zaburzenia ze spektrum autyzmu
• Bezradność w realizacji swoich potrzeb, zbyt duże wyzwania, którym nie podołaliśmy i jednocześnie wewnętrzny przymus, że wszystko musi nam się udawać i nie powinniśmy prosić o pomoc o wsparcie

Nic nie czuję. Jak się wydostać z tego stanu?

Jeśli stan obojętności emocjonalnej Ci doskwiera (albo bliskiej Tobie osobie) lub powoduje negatywne konsekwencje dla Twojego życia, wykonaj kilka kroków:

1. Zadaj sobie pytanie:

Jaka jest przyczyna mojego stanu obojętności?

Możliwe jest, aby obojętność emocjonalna miała więcej niż jedną przyczynę. Jeśli chcesz sobie z nią poradzić, powinieneś zidentyfikować wszystkie jego źródła.

2. Zajmij się każdą z przyczyn

• Zadbaj o zdrowie – pójdź do lekarza, zrób badania, zmień dietę i tryb życia, jeśli źródła są zdrowotne
• Zmień negatywne przekonania, które Cię blokują – dotyczące emocji, różnych powinności, radzenia sobie (czytaj, otwórz się na wsparcie ze strony osób, które chcą Cię wspierać), daj sobie prawo do błędów i niedoskonałości
• Ucz się stawiania granic, regularnie zadawaj sobie pytanie “czego teraz potrzebuję”. Naucz się rozróżniać potrzeby i sposoby realizacji potrzeb. Możesz skorzystać z listy potrzeb do pobrania.
• Obserwuj swoje ciało uważnie, praktykuj mindfulness – pamiętaj, że ciało może Ci wysyłać sygnały po których możesz dotrzeć do uczuć. Proś zaufane osoby, aby pokazywały Ci momenty, w których zauważają u Ciebie emocje, których Ty nie widzisz. Dawaj sobie chwilę, by wtedy siebie poobserwować, zadbać o siebie.
• Naucz się zdrowych sposobów radzenia sobie z myślami i emocjami, które nie polegają na całkowitym odsunięciu emocji, tylko na ich regulowaniu. Sprawdzaj, kiedy jesteś w skrajnościach

3. Jeśli to nie przynosi efektu – skorzystaj z psychoterapii.

Polega ona na przepracowaniu przekonań i doświadczeń, które doprowadziły Cię do obojętności. Terapeuta może Ci także pomóc w wykonaniu powyższych kroków, jeśli samemu nie wiesz, jak się za to zabrać.

Dobrym wyborem w przypadku uporczywej obojętności i odcięcia od emocji może być terapia schematu.

W terapii schematu obojętność może być rozumiana jako jeden z trybów odłączenia – który jest sposobem obrony przed zranieniem. Może również wiązać się z ze schematami, takimi jak zahamowanie emocjonalne, samopoświęcenie, wadliwość, deprywacja emocjonalna, nadmierne wymagania, podporządkowanie się, porażka, nieufność czy opuszczenie.