Dlaczego czuję się źle emocjonalnie – to pytanie zadaje sobie wiele osób, doświadczających smutku, pustki, niezadowolenia. Złe samopoczucie emocjonalne może mieć wiele przyczyn i wiele przejawów. Warto je zidentyfikować, aby jak najskuteczniej sobie pomóc.
Emocjonalne objawy
Związane z brakiem energii i pozytywnych odczuć
- Brak energii – „nie mam na nic siły, wszystko jest zbyt męczące”
- Brak motywacji -„nic mi się nie chce, nic mnie nie cieszy”
- Brak nadziei – „nie widzę sensu, nie czeka mnie nic dobrego”
- Niezdolność odczuwania radości, przyjemności – „nic mnie nie cieszy”
- Psychiczne zmęczenie, wyczerpanie
- Bezradność, bezsilność
- Obniżony nastrój lub depresyjny nastrój
Związane ze smutkiem, niezadowoleniem
- Smutek, rozpacz
- Poczucie winy, wyrzuty sumienia, niezadowolenie z siebie
- Rozdrażnienie, skłonność do wybuchów złości – „wszystko mnie wkurza”
- Roztrząsanie i rozpamiętywanie ciągle tych samych zdarzeń, działań
Związane z lękiem
- Doświadczanie niepokoju, napięcia emocjonalnego (i fizycznego), bycie „jak na szpilkach”
- Ciągłe martwienie się o wiele rzeczy
- Ciągłe poczucie, że sobie nie poradzisz
- Nawracające straszne wspomnienia i sny
- Skłonność do kontrolowania wszystkiego i wszystkich (brak poczucia bezpieczeństwa)
Związane z odcięciem emocji
- Wąski zakres emocji – brak kontaktu z niektórymi emocjami (np. smutkiem, złością, lękiem, dumą)
- Brak emocji, pustka, brak kontaktu ze swoim ciałem i emocjami – „nic nie czuję”, „nie wiem co czuję”
- Skłonność do uciekania od emocji
- Zagłuszanie emocji używkami, pracą
- Unikanie wyzwań, odpowiedzialności, wszelkich trudności, prokrastynacja
- Dysocjacja – odcięcie czucia (a czasem także świadomości) wobec natłoku emocji
Inne
- Podejmowanie ryzykownych lub nieprzemyślanych działań pod wpływem emocji
- Negatywny stosunek do swoich emocji (lub emocji innych ludzi)
Powyższa lista nie wyczerpuje wszystkich możliwych objawów związanych z emocjami. Objawy te mogą występować samodzielnie lub towarzyszyć różnym zaburzeniom. Podział na kategorie jest orientacyjny – trzeba mieć na uwadze, że ten sam objaw może dotyczyć różnych kategorii.
Przyczyny emocjonalnych trudności
Lista emocjonalnych objawów jest bardzo szeroka i choć trudno wskazać wszystkie możliwe przyczyny, to jednak można wyodrębnić pewne podstawowe kategorie przyczyn. Jeśli czujesz się emocjonalnie źle, dotyczy Cię co najmniej jedna kategoria przyczyn:
Związane ze zdrowiem somatycznym (zdrowiem ciała) i jego równowagą
- Chorujesz na chorobę, która powoduje objawy emocjonalne – np. zaburzenia hormonalne (w tym związane z tarczycą), problemy neurologiczne, inne zaburzenia, nietypowa budowa układu nerwowego
- Twój organizm jest rozregulowany pod wpływem przyjmowania obecnie lub w przeszłości pewnych substancji, dających objawy emocjonalne lękowe, depresyjne, itp. – np. alkohol (przyczynia się do stanów depresyjnych), kofeina (wypłukuje magnez, może powodować rozdrażnienie i lęk), marihuana (w długotrwałym stosowaniu może powodować objawy lękowe), niektóre leki
- W Twojej diecie jest nierównowaga białka, tłuszczów, węglowodanów
- W Twojej diecie jest za dużo pewnych substancji – np. cukrów prostych
- Jesz nieregularnie, za mało lub za dużo
- Masz niedobory witamin
- Masz niedobory mikroskładników
- Pijesz za mało wody
- Masz za mało wysiłku fizycznego
- Masz za mało snu i odpoczynku
- Masz za mało światła słonecznego
Związane z kryzysową sytuacją, problemami i wyzwaniami
- Przeżywasz stratę – żałobę po śmierci bliskiej osoby, utratę bliskiej relacji – to normalne, że w takiej sytuacji czujesz się źle i potrzebujesz czasu, by to „przeboleć”.
- Przechodzisz przez dużą zmianę – np. zmiana pracy, zmiana miejsca zamieszkania – czyli przeżywasz jakąś trudność, do której musisz się przystosować
- Znajdujesz się w okresie rozwojowym pełnym nowych wyzwań, do których potrzebujesz się przystosować – np. okres dojrzewania, początek pracy zawodowej, przejście na emeryturę, itp
- Doświadczasz przemocy, mobbingu, nadmiaru krytyki, tkwisz w toksycznej relacji
- Przebywasz w innych szczególnie niesprzyjających warunkach – np. żyjesz na emigracji, należysz do mniejszości w danej kulturze (seksualnej, religijnej, etnicznej)
- Doświadczasz zagrożenia bezpieczeństwa i stabilności – np. utrata pracy, choroba
- Inne Twoje ważne potrzeby są niezaspokojone
- Brakuje Ci regulujących rutynowych czynności
- Masz za dużo wyzwań na raz
- Brakuje Ci wyzwań – za dużo monotonii
- Brakuje Ci wsparcia, które byłoby przeciwwagą do obciążeń lub nie korzystasz ze wsparcia, które masz
- Otaczasz się ludźmi o bardzo odmiennych preferencjach i wartościach – nie dbasz o bliskość z osobami „podobnymi” z którymi dobrze się czujesz
- Otaczasz się ludźmi „zarażającymi” niezdrowymi nawykami, którym nie potrafisz się przeciwstawić ( np. nadmiernie narzekającymi lub zamawiającymi się, zniechęcającymi do nowych aktywności)
Będące skutkiem trudnych doświadczeń z przeszłości i braku pewnych umiejętności
- Masz doświadczenia traumatyczne, z którymi potrzebujesz się uporać (mniejsze i większe)
- Brakuje Ci dobrych wzorców i umiejętności wchodzenia w relacje i radzenia sobie z emocjami
- Praktykujesz niezdrowe wzorce zaczerpnięte z rodziny i zmagasz się z emocjonalnymi schematami
- Wzorce rodzinne wpływają na Twoja relację z samym sobą i akceptację swoich emocji, słabości
Jak poczuć się lepiej?
To, w jaki sposób możesz sobie pomóc jest zależne od tego, jaka jest przyczyna Twoich trudności, w czym dokładnie się przejawiają (rodzaj objawów) i jakie jest ich nasilenie.
Jeśli Twoje emocjonalne problemy są związane ze zdrowiem ciała – zacznij od niego. Zbadaj się, a w razie potrzeby podejmij odpowiednie leczenie. Sprawdź, czy Twoja dieta jest prawidłowa i dobrze dopasowana do Twoich potrzeb. Wprowadź zdrowe nawyki, związane z aktywnością fizyczną, odpoczynkiem. Wyeliminuj lub ogranicz do minimum substancje powodujące pogorszenie samopoczucia.
Uważaj na odchudzające diety cud – często rozregulowują organizm i nie dostarczają potrzebnych składników. Jeśli masz problemy z nadwagą – zacznij od aktywności fizycznej, zdrowej diety, eliminując niezdrowe jedzenie. Zbadaj też tarczycę – niedoczynność tarczycy często wiąże się z przyrostem wagi.
Jeśli Twoje emocje wiążą się z bieżącą sytuacją – dąż do jej zmiany (konieczne w przypadku przemocy), albo zdobycia dodatkowych zasobów i umiejętności, aby ta sytuacja była mniej uciążliwa. Staraj się ograniczać wymaganie od siebie dużo w trudnych momentach. Dbaj o wsparcie i odpoczynek.
Pamiętaj, że w przypadku dużego nasilenia emocji możesz także skonsultować się z lekarzem psychiatrą. Leki bywają pomocne w przypadku wielu trudności, związanych z emocjami.
Jeśli Twoje emocje wiążą się z wpływem przeszłości – badaj ten wpływ, czytaj na ten temat, praktykuj uważność. Jeśli to niewystarczające – nie bój się psychoterapii. Jest ona najbardziej sprawdzoną metodą budowania równowagi emocjonalnej po wcześniejszych trudnych doświadczeniach. W przypadku dużego nasilenia trudnych emocji pod wpływem trudnych doświadczeń często praktykuje się połączenie psychoterapii i farmakoterapii.
Jeśli nie wiesz, jaka terapia będzie odpowiednia, więcej przeczytasz w artykule:
Agnieszka Juroszek
Jestem autorką bloga Psychologia Codzienności, na którym piszę o emocjach, relacjach i psychoterapii.
Prowadzę psychoterapię w podejściu humanistyczno-doświadczeniowym i w nurcie terapii schematu. Wspieram osoby, doświadczające trudności w obszarze emocji, potrzeb, samoakceptacji oraz relacji z innymi ludźmi i komunikacji. Pomagam w pokonywaniu trudnych doświadczeń, takich jak trauma, przemoc, dorastanie w rodzinie pełnej obojętności, krytyki, z problemem alkoholowym, itp.
Jestem psychologiem, psychotraumatologiem, trenerem umiejętności społecznych i psychoterapeutą w trakcie szkolenia (Szkoła Psychoterapii Intra – rekomendacja Polskiego Towarzystwa Psychologicznego). Ukończyłam również szkolenie przygotowujące do pracy w nurcie Terapii Schematu (akredytacja Międzynarodowego Towarzystwa Terapii Schematu ISST). Pracuję w Warszawie i online. Swoją pracę poddaję regularnej superwizji.
