Zaburzenia osobowości w DMS-5

Według DSM-5 zaburzenie osobowości to “trwały wzorzec wewnętrznych doświadczeń i zachowań, które w znaczącym stopniu odbiegają od oczekiwań występujących w kulturze, w której osoba żyje”.

Zaburzenie osobowości jest więc sposobem doświadczania świata oraz reagowania na różne sytuacje. sposób ten przyczynia się do cierpienia osoby, której dotyczy (lub powodowania cierpienia innych osób) i przejawia się w wielu sferach życia osoby.

Wyróżnia się 3 wiązki zaburzeń osobowości, z których każda ma swoje cechy charakterystyczne.

Wiązka A

osoby wycofane, chłodne, podejrzliwe lub nieracjonalne

Osobowość paranoiczna – podejrzliwość (dotyczy zarówno wierności i lojalności jak i interpretowania neutralnych zachowań innych ludzi jako wrogich), brak zaufania, skłonność do bardzo długiego trzymania urazy lub reagowania gniewem, sztywność, postawa ksobna, doszukiwanie się teorii spiskowych

Osobowość schizoidalna – osoby obojętne, chłodne emocjonalnie, izolujące się, o ograniczonym zakres emocji, nie dążące do tworzenia bliskich relacji, niewrażliwe na krytykę i pochwały, niezainteresowanie doświadczeniami seksualnymi

Osobowość schizotypowa – tendencja do izolowania się, wąski zakres emocji w kontaktach z ludźmi, myślenie paranoiczne lub podejrzliwość, myślenie magiczne, dziwaczność w wyglądzie lub zachowaniu, niezwykłe doświadczenia zmysłowe, nadmierny lęk społeczny

Wiązka B

zachowania teatralne, nadmierne okazywanie emocji, zabieganie o uwagę innych ludzi, chwiejne, płytkie nastroje, konflikty interpersonalne

Osobowość antyspołeczna – nieprzestrzeganie norm społecznych, agresja wobec ludzi i zwierząt, brak wyrzutów sumienia (jest im przykro tylko gdy zostaną przyłapani), tendencja do oszukiwania, czasem narażanie siebie lub innych na niebezpieczeństwo, urok osobisty

Osobowość z pogranicza (borderline) – intensywne, gwałtowne zmiany nastroju, odczuwanie pustki, znudzenia, przywiązywanie się do innych i odrzucanie tych osób, lęk przed odrzuceniem, tendencja do samookaleczania lub zachowań szkodliwych, stres nasila trudności

Osobowość histrioniczna – potrzeba bycia ciągle w centrum zainteresowania, niezadowolenie w przypadku jego braku, zwracanie na siebie  uwagi wyglądem, zachowaniem, teatralność, ekspresyjne wyrażanie emocji, emocje powierzchowne, uleganie wpływom, zachowania dwuznaczne, uwodzicielskie, interpretowanie relacji jako intymnych, gdy nie są one takie.

Osobowość narcystyczna – przekonanie o własnej wyjątkowości, ponadprzeciętności, pragnienie bycia podziwianym, wyolbrzymianie swoich zdolności, arogancja, wyniosłość, brak empatii, wykorzystywanie innych do własnych celów i związany z tym brak poczucia winy, fantazjowanie o nadzwyczajnych osiągnięciach, pięknie, idealnej miłości

Wiązka C

osoby spięte, lękowe, często nadmiernie opanowane

Osobowość unikająca – zahamowanie społeczne, nadwrażliwość na krytykę, poczucie niższości, nieatrakcyjności, niezdarności, lęk przed ośmieszeniem, odrzuceniem, krytyką, niechęć przed nawiązywaniem nowych relacji

Osobowość zależna – lęk przed separacją, niesamodzielność, zachowania uległe, skłonność do wyrzeczeń by zyskać wsparcie, brak pewności siebie

Osobowość obsesyjno-kompulsyjna – zaabsorbowanie szczegółami, procedurami, silna kontrola, porządkowanie, dążenie do doskonałości, perfekcjonizm, sztywność, skrupulatność, rygorystyczność, czasem pracoholizm